Πείραμα συμμόρφωσης με την ομάδα – Solomon Asch (1951)

Ο καθηγητής του Swarthmore College Solomon Asch, διεξήγαγε μια πρωτοποριακή μελέτη που σχεδιάστηκε για να αξιολογήσει την πιθανότητα ενός ατόμου να συμμορφώσει τις απόψεις του βάσει της πλειοψηφίας και των απόψεων της ομάδας στην οποία ανήκει.

Σε μια ομάδα συμμετεχόντων παρουσιάστηκαν εικόνες με γραμμές διαφορετικού μήκους και στη συνέχεια τέθηκε μια απλή ερώτηση: Ποια από τις τρείς γραμμές αντιστοιχεί στο πρότυπο  το οποίο δείχνει ο ερευνητής; Η κάθε ομάδα του πειράματος περιείχε 6 συμμετέχοντες, εκ των οποίων μόνο ένα άτομο ήταν πραγματικός συμμετέχοντας. Οι άλλοι ήταν «ηθοποιοί» με σενάριο. Οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς είχαν εντολή να δίνουν λανθασμένες απαντήσεις ούτως ώστε να μπορεί να μετρηθεί κατά πόσο ο πραγματικός συμμετέχοντας θα επηρεαστεί από την ομάδα και θα πει και αυτός λάθος απάντηση. Συγκεκριμένα το 63,2% των απαντήσεων που έδιναν οι ηθοποιοί ήταν σωστές, ενώ το 36,8% ήταν λανθασμένες.  Παραδόξως, στις περιπτώσεις λανθασμένων απαντήσεων, ο αληθινός συμμετέχων σχεδόν πάντα συμφώνησε με την πλειοψηφία (75%), παρόλο που γνώριζε ότι δίνουν λάθος απάντηση.

Τα αποτελέσματα αυτού του πειράματος είναι σημαντικά για την κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων σε ομάδες. Η μελέτη αυτή είναι ένα διάσημο παράδειγμα της τάσης που πολλοί από εμάς βιώνουμε για να συμμορφωθούμε με ένα πρότυπο κατά τη διάρκεια ομαδικών καταστάσεων και έδειξε ότι οι άνθρωποι συχνά ενδιαφέρονται περισσότερο να είναι σύμφωνοι οι υπόλοιποι μαζί τους, παρά να είναι σωστοί, λόγω του ότι νιώθουν πως δεν θα είναι κοινωνικά αποδεκτοί εάν δεν συμμορφώνουν τις απόψεις τους με τις απόψεις της ομάδας.

Το πείραμα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό και εξηγεί γιατί πολλοί άνθρωποι κάνουν διάφορες δράσεις και συμμερίζονται διάφορες απόψεις τις οποίες οι ίδιοι δεν πιστεύουν ή δεν θέλουν να κάνουν, αλλά θεωρούν πως αν δεν το κάνουν ή δεν συμφωνήσουν θα μείνουν κοινωνικά αποκλεισμένοι. Ίσως αν το σκεφτούμε λίγο βαθύτερα ή πιο αφηρημένα, να δούμε πως αυτός είναι ένας από τους λόγους που άτομα συμφωνούν με κοινωνικές νόρμες και ακολουθούν δογματικά μυστήρια και τελετές, όχι γιατί πιστεύουν σε αυτά, αλλά επειδή φοβούνται να μην στιγματιστούν και απομονωθούν κοινωνικά. Αυτό το πείραμα αποτελεί υπόδειγμα του πως η κοινωνική πίεση σκοτώνει την ελεύθερη βούληση.